Сэксапаталогія – вобласць клінічнай медыцыны, якая вывучае сэксуальныя растройствы і якая распрацоўвае метады іх дыягностыкі, лячэння і прафілактыкі.
Сэксуальныя расстройствы надзвычай разнастайныя па сваіх праявах і прычынах ўзнікнення. Акрамя першасных расстройстваў сэксуальных функцый, гэтыя парушэнні нярэдка з’яўляюцца адным з праяў шырокага круга захворванняў – ўралагічных, эндакрынных, неўралагічных або псіхічных.
Сэксуальныя парушэнні – тыповая праява дэпрэсіўных станаў. Сэксуальныя расстройствы пры дэпрэсіях характарызуюцца зніжэннем палавой цягі і патэнцыі, урэжэннем палавых актаў, стратай аргазму. Сам палавой акт нярэдка суправаджаецца непрыемнай эмацыйнай афарбоўкай і пагаршае дэпрэсіўныя перажыванні. У жанчын назіраюцца парушэнні менструальнага цыклу аж да поўнага знікнення менструацый. Для мужчын характэрна паслабленне эрэкцыі, запаволенне семявывяржэння аж да анэякуляции. Парушэнні сэксуальных функцый пры дэпрэсіях цалкам зварачальныя і пры правільным лячэнні яны звычайна аднаўляюцца паралельна паляпшэнню стану.
Пры маніякальнай станах, якія характарызуюцца ў супрацьлегласць дэпрэсій, павышаным настроем, назіраецца павышэнне палавой цягі, якое нярэдка суправаджаецца недарэчнымі сэксуальнымі дзеяннямі. Падвышаная сэксуальнасць ў хворых манiямi прыводзіць, напрыклад, да выпадковых палавых сувязяў, жаданні агаляцца ў прысутнасці старонніх людзей, адкрыта мастурбаваць. Хворыя манiямi, як правіла, некрытычныя да свайго стану і звяртаюцца да ўрача толькі па патрабаванні сваякоў.
Пры шызафрэніі сэксуальныя расстройствы вельмі разнастайныя і залежаць ад асаблівасцяў праяў захворвання. Частымі з’яўляюцца скаргі хворых на зніжэнне палавой цягі і палавую слабасць. У іншых пацыентаў назіраецца, наадварот, падвышаная палавая цяга нярэдка з імпульсіўным дзеяннямі сэксуальнага характару. Сэксуальныя перажыванні ў хворых на шызафрэнію часта з’яўляюцца адной з тэм трызнення і вызначаюць парушэнні паводзін. Хворыя на шызафрэнію звычайна хаваюць перажыванні сэксуальнага характару ад навакольных і могуць падзяліцца імі толькі ў даверлівай гутарцы з урачом.
Сэксуальныя парушэнні характэрныя і для неўратычных расстройстваў. Пры гэтым сэксуальныя расстройствы нярэдка выступаюць у якасці фактару, які спрыяе фармаванню неўрозу, а нарастаючыя неўратычныя парушэнні пагаршаюць паталогію сэксуальных функцый. Утвараецца паталагічнае замкнёнае кола. Неабходным кампанентам лячэння ў такіх выпадках з’яўляецца псіхатэрапія.
Лячэнне сэксуальных расстройстваў у хворых з псіхічнымі парушэннямі – задача няпростая і патрабуе сумесных дзеянняў псіхіятра, сэксапатолага і псіхатэрапеўта.