25 верасня 2015 гады для гістарычным саміце Арганізацыі Аб’яднаных Нацый дзяржавы-члены ААН прынялі Парадак дня ў галіне ўстойлівага развіцця на перыяд да 2030 года, у якой замацавалі 17 Мэтаў ўстойлівага развіцця.
Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка, змацаваўшы сваім подпісам гэты гістарычны дакумент, пацвердзіў імкненне Беларусі дасягнуць гэтыя мэты.
На працягу наступных гадоў, за якія павінны быць рэалізаваны гэтыя універсальна прыдатныя Мэты, усе краіны свету павінны актывізаваць намаганні, накіраваныя на барацьбу з няроўнасцю, рашэнне пытанняў сацыяльнай абароны насельніцтва, эканамічнага росту, аховы навакольнага асяроддзя і забеспячэння дабрабыту для ўсіх.
Рэспубліка Беларусь выказала прыхільнасць Парадку дня ў галіне ўстойлівага развіцця на перыяд да 2030 года, зыходзячы у тым ліку з таго, што для забеспячэння ўстойлівага развіцця Беларусі – маладой незалежнай дзяржавы – важна выпрацоўка шматбаковых механізмаў вырашэння актуальных выклікаў сучаснасці.
У рамках работы, што вядзецца ў Беларусі па дасягненню Мэтаў ўстойлівага развіцця, быў прыняты шэраг дзяржаўных праграмных дакументаў, пабудавана архітэктура кіравання працэсам дасягнення Мэтаў. Да ключавых дакументаў у гэтай галіне ставяцца Нацыянальная стратэгія ўстойлівага развіцця Беларусі на перыяд да 2030 года і Праграма сацыяльна-эканамічнага развіцця да 2020 года, а таксама галіновыя і рэгіянальныя праграмы.
Для ажыццяўлення агульнай каардынацыі работы па тэматыцы выканання Павесткі-2030 рашэннем Кіраўніка дзяржавы заснаваны пост Нацыянальнага каардынатара па дасягненню Мэтаў ўстойлівага развіцця. Пад кіраўніцтвам Нацыянальнага каардынатара створаны Савет па ўстойліваму развіццю, у які ўвайшлі намеснікі кіраўнікоў профільных міністэрстваў і ведамстваў, прадстаўнікі рэгіянальных уладаў. Прадугледжана, што Савет будзе ажыццяўляць сваю дзейнасць сумесна з парламентарыямі, прыцягваючы да працы прадстаўнікоў дзелавых колаў, грамадскіх аб’яднанняў і міжнародных арганізацый. Такі падыход дасць магчымасць забяспечыць захаванне асноўнага прынцыпу Павесткі-2030 – “нікога не пакінуць у баку”.
Для маніторынгу дасягнення Мэтаў ўстойлівага развіцця важным з’яўляецца атрыманне дакладных і якасных статыстычных дадзеных.
У гэтым кірунку Беларусь актыўна працуе, у тым ліку і на міжнародным узроўні. Дасягненне Мэтаў ўстойлівага развіцця, бясспрэчна, з’яўляецца амбіцыйнай задачай, якую дзяржавы не здольныя здужаць ў адзіночку, мабілізуючы толькі ўнутраныя рэсурсы.
Беларусь канструктыўна ўдзельнічае ў міжнародным супрацоўніцтве ў галіне ўстойлівага развіцця, у першую чаргу, пад эгідай ААН. Сваімі нацыянальнымі намаганнямі Беларусь дапамагае гэтай універсальнай арганізацыі ў пабудове міжнародных, рэгіянальных і іншых партнёрстваў ў справе дасягнення Мэтаў ўстойлівага развіцця.
Сумесна з Праграмай развіцця ААН у Беларусі рэалізуецца праект, накіраваны на падтрымку дзейнасці Нацыянальнага каардынатара і Парламента ў дасягненні Мэтаў ўстойлівага развіцця. Адной з мэтаў праекта з’яўляецца павышэнне грамадскай дасведчанасці па дадзенай тэматыцы.
Мэта 3. Забеспячэнне здаровага ладу жыцця і садзейнічанне дабрабыту для ўсіх у любым узросце
Забеспячэнне здаровага ладу жыцця і садзейнічанне дабрабыту для ўсіх у любым узросце мае важнае значэнне для стварэння квітнеючага грамадства. Аднак, нягледзячы на дасягнутыя за апошнія гады значныя поспехі ў паляпшэнні здароўя і дабрабыту людзей, няроўнасць у сферы доступу да аховы здароўя па-ранейшаму захоўваецца. Кожны год больш за 6 млн. дзяцей паміраюць, не дажыўшы да пяці гадоў, і толькі палова ўсіх жанчын у рэгіёнах, якія развіваюцца, маюць доступ да неабходнай ім медыцынскай дапамогі. Забеспячэнне здароўя для ўсіх запатрабуе значных намаганняў, аднак выгады перавешваюць выдаткі. Здаровыя людзі з’яўляюцца асновай для здаровай эканомікі. Калі мы патрацім 1 млрд. дал. ЗША на пашырэнне вакцынацыі супраць грыпу, пнеўманіі і іншых захворванняў, якiя паддаюцца прафілактыцы, мы можам выратаваць мільён дзіцячых жыццяў у год.
Задачы ў галіне аховы здароўя ў рамках МУР 3
3.1 Да 2030 года знізіць глабальны каэфіцыент мацярынскай смяротнасці да менш за 70 выпадкаў на 100 000 жыванароджаных.
3.2 Да 2030 года пакласці канец папераджальнай смяротнасцi нованароджаных і дзяцей ва ўзросце да 5 гадоў, пры гэтым усе краіны павінны імкнуцца паменшыць неанатальную смяротнасць да не больш за 12 выпадкаў на 1000 жыванароджаных, а смяротнасць ва ўзросце да 5 гадоў да не больш за 25 выпадкаў на 1000 жыванароджаных.
3.3 Да 2030 года пакласці канец эпідэміям СНІДу, туберкулёзу, малярыі і трапічных хвароб, якім не надаецца належнай увагі, і забяспечыць барацьбу з гепатытам, захворваннямі, якія перадаюцца праз ваду, і іншымi інфекцыйнымi захворваннямi.
3.4 Да 2030 года паменшыць на трэць заўчасную смяротнасць ад неінфекцыйных захворванняў з дапамогай прафілактыкі і лячэння і падтрымання псіхічнага здароўя і дабрабыту.
3.5 Паляпшаць прафілактыку і лячэнне залежнасці ад псіхаактыўных рэчываў, у тым ліку злоўжывання наркатычнымі сродкамі і алкаголем.
3.6 Да 2020 года ўдвая скараціць ва ўсім свеце лік смерцяў і траўмаў у выніку дарожна-транспартных здарэнняў.
3.7 Да 2030 года забяспечыць усеагульны доступ да паслуг па ахове сэксуальнага і рэпрадуктыўнага здароўя, уключаючы паслугі па планаванні сям’і, інфармаванні і асьвеце, і ўлік пытанняў аховы рэпрадуктыўнага здароўя ў нацыянальных стратэгіях і праграмах.
3.8 Забяспечыць усеагульны ахоп паслугамі аховы здароўя, у тым ліку абарону ад фінансавых рызыкаў, доступ да якасных асноўных медыка-санітарных паслугах і доступ да бяспечных, эфектыўных, якасных і недарагіх асноўных лекавых сродкаў і вакцын для ўсіх.
3.9 Да 2030 года істотна скараціць колькасць выпадкаў смерці і захворвання ў выніку ўздзеяння небяспечных хімічных рэчываў і забруджвання і атручвання паветра, вады і глебаў.
Каб дасягнуць гэтых мэтаў трэба зрабіць наступнае:
3.a Актывізаваць пры неабходнасці ажыццяўленне Рамачнай канвенцыі СААЗ па барацьбе супраць тытуню ва ўсіх краінах.
3.b Аказваць садзейнічанне даследаванням і распрацоўкам вакцын і лекавых прэпаратаў для лячэння інфекцыйных і неінфекцыйных хвароб, якія ў першую чаргу закранаюць краіны, якія развіваюцца, забяспечваць даступнасць недарагіх асноўных лекавых сродкаў і вакцын ў адпаведнасці з Дохаўскай дэкларацыяй “Пагадненне па ТРІПС і грамадская ахова здароўя”, у якой пацвярджаюцца права краін, якія развіваюцца ў поўным аб’ёме выкарыстоўваць палажэнні Дамовы па гандлёвых аспектах правоў інтэлектуальнай уласнасці ў дачыненні да праявы гнуткасці для мэт аховы здароўя насельніцтва і, у прыватнасці, забеспячэння доступу да лекавых сродкаў для ўсіх.
3.c Істотна павялічыць фінансаванне аховы здароўя і набор, развіццё, прафесійную падрыхтоўку і ўтрыманне медыцынскіх кадраў у краінах, якія развіваюцца, асабліва ў найменш развітых краінах і малых астраўных развіваючыхся дзяржавах.
3.d Нарошчваць патэнцыял усіх краін, асабліва краін, якія развіваюцца, у галіне ранняга папярэджання, зніжэння рызыкаў і рэгулявання нацыянальных і глабальных рызыкаў для здароўя.
Здароўе насельніцтва як фактар развіцця грамадства
Рэспубліка Беларусь прыкладае значныя намаганні для вырашэння задач у рамках Мэты 3 “Забеспячэнне здаровага ладу жыцця і садзейнічанне дабрабыту для ўсіх у любым узросце”.
Місія ААН / ПРААН у 2013 годзе канстатавала дасягненне Беларуссю Мэтаў развіцця тысячагоддзя па скарачэнні дзіцячай смяротнасці, паляпшэнню аховы мацярынства, барацьбе з ВІЧ / СНІДам, малярыяй і сухотамі (Мэты 4, 5, 6).
Дзякуючы створаным умовам для нараджэння здаровых дзяцей, змяншэння дзіцячай інваліднасці, скарачэння сярод немаўлят, дзіцячай і мацярынскай смяротнасці, за перыяд 1990-2016 гадоў паказчык мацярынскай смяротнасці ў Беларусі паменшыўся больш чым у 18 разоў: з 31,1 да 1,7 на 100 000 жыванароджаных.
Паказчык дзіцячай смяротнасці ў 2016 годзе дасягнуў ўзроўню 3,2 на 1000 живорождённых з улікам дзяцей з масай цела пры нараджэнні ад 500 грамаў. Па дадзеным паказчыку Рэспубліка Беларусь знаходзіцца на ўзроўні развітых краін Еўропы (3,69 праміле) і апярэджвае краіны СНД (9,34 праміле). Беларусь займае 25 пазіцыю ў рэйтынгу самых камфортных для мацярынства краін.
Адзначаецца зніжэнне каэфіцыента смяротнасці дзяцей ва ўзросце да 5 гадоў, які да 2016 года скараціўся да 4,1 на 1000 народжаных жывымі супраць 15,6 у 1990 годзе. Згодна з дакладам ЮНІСЕФ за 2014 год у Беларусі лепшы паказчык у СНД па ўзроўні дзіцячай смяротнасці. У адпаведнасці з інфармацыяй ЮНФПА, па выніках 2014 года Беларусь заняла 1-е месца ў свеце па зніжэнні ўзроўню мацярынскай смяротнасці і ўвайшла ў лік 42 дзяржаў, у якіх у 100% выпадкаў роды прымаюцца кваліфікаваным медыцынскім персаналам.
Дзякуючы рэалізацыі Дзяржаўнай праграмы “Здароўе народа і дэмаграфічная бяспека Рэспублікі Беларусь” на 2016-2020 гады і праграм па прафілактыцы ВІЧ-інфекцыі ў партнёрстве з міжнароднымі арганізацыямі (ЮНЭЙДС, ПРААН, ЮНІСЕФ) і недзяржаўнымі аб’яднаннямі пры падтрымцы Глабальнага фонду, у краіне за апошнія 10 гадоў удалося дамагчыся значнага абмежавання распаўсюджвання ВІЧ-інфекцыі.
Захворванне ВІЧ-інфекцыяй ў Рэспубліцы Беларусь ў 2016 годзе склала 25,2 выпадку на 100 тысяч насельніцтва і ўтрымліваецца ў канцэнтраванай стадыі, г.зн. распаўсюджанасць ВІЧ-інфекцыі пераважае ў найбольш неабароненых да ВІЧ групах насельніцтва: сярод ін’екцыйных наркаспажыўцоў (13,8%), жанчын, уцягнутых у секс-бізнес (5,8%), і мужчын, якія практыкуюць сэкс з мужчынамі (4,8%).
Распаўсюджанасць ВІЧ сярод насельніцтва па стане на 1 студзеня 2017 года склала 0,18%. Павялічаны ахоп антырэтравірусным лячэннем ВІЧ-пазітыўных пацыентаў да 49% ад ліку, якія стаяць на дыспансерным уліку.
У 2016 годзе Рэспубліка Беларусь атрымала сертыфікат СААЗ, які фіксуе поўнае прадухіленне перадачы ВІЧ-інфекцыі і сіфілісу ад маці да дзіцяці.
У Рэспубліцы Беларусь у кастрычніку 2016 году – лютым 2017 года было праведзена шырокамаштабнае рэпрэзентатыўнай даследаванне STEPS па вывучэнні распаўсюджанасці фактараў рызыкі неінфекцыйных захворванняў (курэнне, ужыванне алкаголю, залішняя вага, гіпадынамія, падвышаны артэрыяльны ціск, падвышанае ўтрыманне глюкозы і халестэрыну крыві, падвышанае спажыванне солі). Вынікі даследавання будуць садзейнічаць нарошчванню нацыянальнага патэнцыялу па аналізу і інтэрпрэтацыі комплексу дадзеных STEPS з мэтай удасканалення эпіднагляду за неінфекцыйнымі захворваннямі ў Рэспубліцы Беларусь, а таксама дазволяць распрацаваць комплекс мераў па барацьбе з найбольш распаўсюджанымі ў краіне неінфекцыйнымі захворваннямі.
Сістэмай аховы здароўя забяспечаны ўсеагульны ахоп паслугамі аховы здароўя, доступ да бяспечных, эфектыўных і якасных лекавых сродкаў і вакцын.
Перааснашчэнне найноўшым медыцынскім абсталяваннем дазволіла істотна павысіць узровень забяспечанасці грамадзян раней недаступнымі відамі медыцынскіх паслуг, заснаваных на найноўшых дасягненнях сусветнай медыцынскай навукі.
Па колькасці трансплантацый органаў на 1 млн. насельніцтва Беларусь з’яўляецца лідэрам не толькі на постсавецкай прасторы, але і апярэджвае многія еўрапейскія краіны. У краіне выконваецца 50 трансплантацый на 1 млн. Насельніцтва.
Комплекснай праблемай застаецца прафілактыка шкодных звычак і фарміраванне матывацыі здаровага ладу жыцця. Аналіз прычын смяротнасці ў Беларусі паказвае, што на долю неінфекцыйных захворванняў сёння прыпадае каля 90% усіх смерцяў. Менавіта гэты фактар задае асноўны вектар прыкладання намаганняў на бліжэйшую і сярэднетэрміновую перспектыву. На першы план тут выходзяць пытанні прафілактыкі, якаснага і своечасовага лячэння і рэабілітацыі пацыентаў з хваробамі сістэмы кровазвароту, анкалагічнымі хваробамі, цукровым дыябетам, абструктыўнай хваробай лёгкіх. Трэба будзе мінімізаваць, а ў ідэале – выключыць ўздзеянне на арганізм чалавека такіх фактараў рызыкі, як тытунь, алкаголь, нерацыянальнае незбалансаванае харчаванне, гіпадынамія.
З поўным тэкстам дакумента “Стартавыя пазіцыі Беларусі па дасягненню мэтаў ўстойлівага развіцця” Вы можаце азнаёміцца ніжэй.